Streszczenie: Wstęp; 1. Tradycje polskich spółdzielni uczniowskich; 1.1. Rys historyczny kształtowania się spółdzielczości uczniowskiej; 1.2. Rola Związku Nauczycielstwa Polskiego w rozwoju spółdzielni uczniowskich; 1.3. Odbudowa spółdzielni uczniowskich po II wojnie światowej; 1.4. Spółdzielnie uczniowskie po roku 1956; 2. Założenia ideowo-programowe spółdzielni uczniowskich; 2.1. Przygotowanie młodzieży do zaangażowanego udziału w życiu społeczno-politycznym; 2.1.1. Wychowanie patriotyczne; 2.1.2. Proces uspołeczniania wychowanków; 2.2. Kształcenie twórczego stosunku do pracy; 2.2.1. Umiejętność dostrzegania problemów; 2.2.2. Racjonalne planowanie czynności; 2.3. Przygotowanie do wyboru zawodu; 2.3.1. Motywacja wyboru zawodu; 2.3.2. Praktyczne wprowadzenie w czynności zawodowe; 2.4. Rozwijanie ekonomicznego myślenia; 2.4.1. Wychowanie gospodarcze; 2.4.2. Rozwijanie ekonomicznego myślenia; 2.4.3. Przyzwyczajanie do oszczędzania; 2.4.4. Nauka rozumienia wartości pieniądza; 2.5. Stymulowanie inicjatyw młodzieży oraz umiejętności samorządnego działania; 2.5.1. Wartości twórczej inicjatywy młodzieży; 2.5.2. Samorząd jako zasada i metoda działania; 2.5.3. Wychowawcze znaczenie pełnienia funkcji kierowniczych; 2.5.4. Główne elementy metody samorządowej; 2.5.5. Wypaczenie grożące samorządnej działalności spółdzielni uczniowskiej; 2.6. Przygotowanie do twórczego uczestnictwa w kulturze; 2.6.1. Dziedziny uczestnictwa kulturalnego dzieci i młodzieży; 2.6.2. Rola spółdzielni uczniowskiej w kulturalnej edukacji młodzieży; 3. Zasady organizacyjne spółdzielni uczniowskich; 3.1. Podstawy statutowe funkcjonowania spółdzielni uczniowskich; 3.2. Fundusze i rachunkowość spółdzielni uczniowskich; 3.3. Opieka nad spółdzielnią uczniowską; 3.4. Współpraca spółdzielni uczniowskich z innymi organizacjami w środowisku szkolnym; 3.5. Model osobowy spółdzielcy; 3.6. Współdziałanie spółdzielni uczniowskich ze spółdzielniami ludzi dorosłych; 4. Formy pracy spółdzielni uczniowskich; 4.1. Działalność handlowa; 4.2. Dożywianie uczniów w szkole; 4.3. Działalność produkcyjna i usługowa; 4.4. Hodowla zwierząt; 4.5. Uprawa działki rolnej; 4.6. Zbieractwo; 4.7. Działalność społecznie użyteczna; 4.8. Praca kulturalno-oświatowa i sportowo-turystyczna; 4.9. Oszczędzanie i działalność finansowa; 5. Z doświadczeń niektórych spółdzielni uczniowskich; Zakończenie; Statut spółdzielni uczniowskich; Bibliografia